Η πρώτη περίοδος της αρχαίας Ελληνικής φιλοσοφίας, η οποία χαρακτηρίζεται ως προσωκρατική, αφορά στην πραγματικά αγωνιώδη προσπάθεια του ανθρώπου να προσδιορίσει την «Πρώτη Αρχή» και τη «Βασική Ουσία» ύπαρξης του κόσμου.
Τα ποικίλα φαινόμενα του αισθητού κόσμου, τα οποία από τα αρχαία χρόνια ονομάσθηκαν φύση, που χαρακτηρίζουν την συνεχή γένεση και φθορά του υλικού κόσμου, απαρτίζει το ξεχωριστό αντικείμενο της Ελληνικής φιλοσοφάις σε ολόκληρη την προσωκρατική περίοδο.
Το ερώτημα που προκύπτει, από που προέρχονται όλα αυτά που συμβαίνουν στη στεριά, τη θάλασσα και τον ουρανό, στη ζωή των φυτών, των ζώων και κάθε έμβιας ύπαρξης, απασχολεί έντονα την ανθρώπινη σκέψη, στα χαράματα του υπαρκτού πολιτισμού.
Αυτό ανοίγει τον δρόμο στα αρχικά προβλήματα των επιστημών, που ανακύπτουν, ενώ η Ελληνική φιλοσοφία της εποχής αναλαμβάνει να απαντήσει στα μεγάλα ερωτήματα της Φύσης και του κόσμου.
Ο Θαλής εγκαινιάζει την κοσμολογική έρευνα, με βασική αρχή των πραγμάτων, το νερό.
Ο Αναξίμανδρος προσπαθεί να εξηγήσει το άπειρο…
Ο Αναξιμένης τον αέρα.
Ο Ηράκλειτος εξηγεί ότι, το πυρ αποτελεί την αιώνια αρχή.
Ο Ξενοφάνης ταυτίζει την Αρχή του κόσμου με τη θεότητα.
Ο Παρμενίδης κάνει δόγμα του την ενιαία αρχή του «είναι».
Ο Εμπεδοκλής δέχεται τις τέσσερις μορφές του «είναι», δηλαδή τα τέσσερα βασικά στοιχεία : Χώμα, Νερό, Πυρ, Αήρ!
Η επική φιλοσοφία των προσωκρατικών συντάσσει τις αρχές της πνευματοκρατίας και του θετικισμού.
Ο Αναξαγόρας ανακαλύπτει το «Νου», ο Δημόκριτος και ο Λεύκιππος το άτομο. Το σκοτάδι της άγνοιας καλύπτεται.